Η φυσική δραστηριότητα μου κάνει καλό! Γιατί την αποφεύγω;

Η φυσική δραστηριότητα βοηθά τον οργανισμό μας σε πολύ μεγάλο βαθμό και σε πολλά επίπεδα. Φαίνεται για παράδειγμα πως μειώνει τον κίνδυνο εκδήλωσης διαβήτη, υψηλής αρτηριακής πίεσης, καρδιακών παθήσεων. Ακόμη, βοηθά στο να διατηρούμε ένα φυσιολογικό για το ύψος μας βάρος και στους ηλικιωμένους βοηθά στην ανακούφιση από το πρήξιμο των αρθρώσεων, βελτιώνοντας παράλληλα την κινητικότητα και την ευκαμψία. Γενικότερα βελτιώνει την ψυχική διάθεση και τις πνευματικές μας ικανότητες, ενώ μειώνει το άγχος και την ένταση.
Παρά το γεγονός ότι πληθώρα πηγών και γνώσεων μας πληροφορούν ότι η σωματική άσκηση είναι πολύτιμη για το σώμα και το πνεύμα μας, εμείς στην καθημερινότητά μας το αγνοούμε και συνεχίζουμε να μη διαθέτουμε τον πολύτιμο αυτό χρόνο στον εαυτό μας. Μια σειρά ειδικών των επιστημών της ιατρικής, της διατροφολογίας, της φυσικής αγωγής και της ψυχικής υγείας επιμένουν σε κάθε ευκαιρία, είτε στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, είτε σε δημόσιες τοποθετήσεις, είτε στις κατ` ιδίαν συνεδρίες, να προτάσσουν στο σύνολο των καλών πρακτικών για την εξασφάλιση της σωματικής και ψυχικής υγείας τη σημασία της φυσικής δραστηριότητας.

Γιατί λοιπόν συνηθίζουμε να αποφεύγουμε τη φυσική δραστηριότητα; Μοιάζει παράλογο, από τη στιγμή που γνωρίζουμε με πειστικά επιχειρήματα τα ευεργετήματα της σωματικής άσκησης στον οργανισμό μας και τις ευρύτερες θετικές συνέπειες τους, να εξακολουθούμε προτιμώντας τη ρουτίνα να μην κινητοποιούμαστε. Στην πραγματικότητα, αυτή, η εκ πρώτης όψεως, δυσερμήνευτη συμπεριφορά, δεν είναι ούτε τόσο πρωτότυπη, ούτε τόσο ανεξήγητη. Μπορούμε να σκεφτούμε ότι, ενώ, είμαστε απολύτως ενήμεροι για τις βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος, το οποίο παράλληλα δεν εξυπηρετεί στην πραγματικότητα καμία πραγματική βιολογική μας ανάγκη, συνεχίζουμε το κάπνισμα, πολλές φορές ακόμη και μετά από σοβαρό κλονισμό της υγείας μας. Επομένως, είναι με αυτό φανερό ότι, η γνώση και κατανόηση της αξίας της φυσικής άσκησης στην υγεία δεν προσδίδει από μόνη της επαρκή και ισχυρά κίνητρα. Ασφαλώς, οι αιτίες που συναντώνται για το πέρασμα από την ευαισθητοποίηση και τη δημιουργία θετικής στάσης, σχετικά με το θέμα της σωματικής δραστηριότητας, στη δέσμευση και την εκδήλωση της αντίστοιχης συμπεριφοράς ποικίλλουν για τον καθένα. Ωστόσο, θα μπορούσε κανείς να διακρίνει ένα κοινό ψυχοκοινωνικό υπόβαθρο στο οποίο εδράζονται οι προαναφερθείσες διαπιστώσεις και ταυτόχρονα έναν βασικό κατευθυντήριο άξονα για τη δημιουργία προσωπικών κινήτρων.

Κρίσιμο ρόλο για την προσαρμογή της προσωπικής μας συμπεριφοράς και των συνηθειών, αναμφίβολα, έχει το κοινωνικό περιβάλλον. Οι γενικότερες συνήθειες, οι καθημερινές πρακτικές και οι αξίες που διαμορφώνουν όχι θεωρητικά, αλλά βιωματικά, τη θέση του ατόμου στο σύνολο δεν μπορούν παρά να είναι καταλυτικές. Σκεφτείτε τώρα πόσο εκτιμάται η χρήση του αυτοκινήτου τόσο ως μέσου μεταφοράς, όσο και ως κοινωνικού γοήτρου. Επιπλέον, αναλογιστείτε στον ακραία ανταγωνιστικό κόσμο μας πόσο έχουμε εμπεδωμένη την άποψη ότι πρέπει να κοπιάσουμε πολύ για να επιτύχουμε. Κάνοντας τη σύνδεση της αίσθησης που γεννά ο κόπος, η οποία είναι ταυτισμένη με το πόνο, με οτιδήποτε δεν θεωρούμε ως πρόταγμα, οδηγούμαστε στη αδράνεια, ως μέσο για την αποφυγή αυτής της αίσθησης. Συνδυάζοντας το κοινωνικά επιβαλλόμενο, ακόμη και αν ιδανικά δεν είναι και κοινωνικά επιθυμητό, με την ατομική συναισθηματική τοποθέτηση, ακόμη και αν ως ιδέα είναι αντικρουόμενη με τις προβαλλόμενες πεποιθήσεις, καταλήγουμε, τελικά, να μην πράττουμε κατά το θεωρητικά ιδεατό. Με άλλα λόγια, ακόμη και αν η φυσική δραστηριότητα θεωρείται από την κοινή γνώμη ωφέλιμη και από τους περισσότερους ανθρώπους ομολογείται ως ευκταία, ούτε συνηθίζεται στην έκταση που λογικά θα αναμενόταν, ούτε πάντοτε υιοθετείται με συνέπεια και διάρκεια στην πορεία της ζωής των ατόμων.

Συνάγεται, τοιουτοτρόπως, το συμπέρασμα ότι η κοινωνική πραγματικότητα δεν αφήνει ανεπηρέαστη αφενός τη συμπεριφορά που επιδεικνύουμε για ένα κατά μείζονα λόγο προσωπικό ζήτημα, όπως είναι αυτό που αφορά στη φροντίδα της υγείας μας, και αφετέρου τον ενστερνισμό πρακτικών που αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για αυτή τη φροντίδα, όπως η άσκηση. Εντούτοις, ο καθένας εξακολουθεί να αυτενεργεί, ασκώντας ουσιαστικά τον καθοριστικό έλεγχο στις επιλογές του. Γιατί, λοιπόν, δεν δραστηριοποιούμαστε φυσικά, ή τουλάχιστον δεν το κάνουμε σε ικανοποιητικό βαθμό; Είναι πιθανό, μέχρι σήμερα, όποτε σκεφτόμαστε τη γυμναστική, να φανταζόμαστε τον εαυτό μας σε μια δύσκολη κατάσταση. Βάζουμε τον εαυτό μας στη θέση του «θύματος» ενός γυμναστή που δίνει φωνάζοντας παραγγέλματα και μας πιέζει για περισσότερη προσπάθεια, την ώρα που εμείς λαχανιάζουμε κάθιδροι στο στίβο. Νιώθουμε, ίσως, ότι παριστάνουμε το σύμπλεγμα του Λαοκόωντα μπλεγμένοι σε κάποιο μηχάνημα, που εκείνη την ώρα φαντάζει σαν εξοντωτική μηχανή βασανιστηρίων. Επιπροσθέτως, δεν αποκλείεται να βλέπουμε ταυτόχρονα μειονεκτικά την εικόνα του σώματός μας, συγκρινόμενη στους ευμεγέθεις καθρέπτες ενός γυμναστηρίου με αυτή των αθλητικών παραστημάτων. Προφανώς, χρειάζεται να αντιληφθούμε πως έχουμε δημιουργήσει στο μυαλό μας αρνητικούς συσχετισμούς για τη σωματική δραστηριότητα και πως αυτοί είναι προϊόντα κυρίως της φαντασίας. Η απάντηση σε αυτή τη στρέβλωση της πραγματικότητας, έρχεται με τη δημιουργία από εμάς τους ίδιους, καινούριων, θετικών τη φορά αυτή συσχετισμών.

Στην προσπάθεια δημιουργίας νέων, εποικοδομητικών συνειρμών, πιθανώς να χρειαστούμε τη συνδρομή ενός ειδικού, ο οποίος θα μας υποστηρίξει και θα μας κατευθύνει με ασφάλεια. Ο καθένας όμως μπορεί σε κάθε περίπτωση από μόνος του να αξιοποιήσει τις ψυχολογικές του δυνάμεις και να συνδέσει την προσωπική του βούληση με το κατάλληλο συναίσθημα. Προκειμένου να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες και να ενισχύσουμε τα προσωπικά μας κίνητρα ώστε να αποκομίσουμε τα οφέλη της άσκησης είναι προτιμότερο να ξεκινήσουμε με μικρά βήματα, κάνοντας μια βόλτα στη γειτονιά ή πηγαίνοντας στην αγορά για να δούμε τις βιτρίνες των μαγαζιών. Η επιλογή μιας δραστηριότητας που απολαμβάνουμε, θα βοηθήσει στην απόκτηση κίνητρου χάρη στη θετική συσχέτιση. Οφείλουμε, οπωσδήποτε να διασφαλίσουμε ότι η άσκηση δεν θα καταστεί μια τυπική δραστηριότητα. Το περπάτημα, η κηπουρική ή το παιχνίδι με τα παιδιά ή τα κατοικίδια ζώα, είναι δραστηριότητες που μπορούμε να κάνουμε οπουδήποτε και οποτεδήποτε, νιώθοντας πιο ενεργοί και ζωντανοί. Ακόμη καλύτερα, η άσκηση μαζί με έναν φίλο, μπορεί να μας δώσει το κίνητρο όταν αισθανόμαστε ότι δεν έχουμε όρεξη και μπορεί να προσφέρει σημαντική συναισθηματική υποστήριξη.

Παράγοντες όπως η κούραση από τις επαγγελματικές και οικογενειακές υποχρεώσεις, αλλά και σωματικές και ψυχολογικές δυσκολίες είναι πολύ εύκολο να μας κάνουν αναβλητικούς, απομακρύνοντάς μας από τον στόχο μας. Υπάρχουν όμως διαθέσιμες τεχνικές για την αντιμετώπιση της αναβλητικότητας. Φροντίζουμε να ανταμείψουμε τον εαυτό μας, με ανταμοιβές, οι οποίες δεν πρέπει βέβαια να σχετίζονται με το φαγητό, ώστε να γίνουμε πιο δραστήριοι. Εντάσσουμε τη φυσική δραστηριότητα στο καθημερινό μας πρόγραμμα. Απλές αλλαγές, όπως το περπάτημα, οι σκάλες αντί του ασανσέρ, η στάθμευση σε μεγαλύτερη απόσταση από τη δουλειά, αυξάνουν το επίπεδο της δραστηριότητας και αποκτάται έτσι, αίσθημα ζωντάνιας. Επιλέγουμε χώρους εκτός σπιτιού για τη σωματική δραστηριότητα. Η έκθεση στο ηλιακό φως βελτιώνει τη διάθεση και την αυτοεκτίμηση, και ευτυχώς η χώρα μας προσφέρει άφθονη ηλιοφάνεια σε ένα φιλικό φυσικό περιβάλλον. Άλλος ένας πολύ καλός τρόπος, ο οποίος συνιστά μια αποφασιστική δέσμευση, είναι η ένταξη σε μια ομάδα. Επιπροσθέτως διευρύνεται η κοινωνική δικτύωση και εξουδετερώνεται το αίσθημα περιορισμού σε μια μοναχική προσπάθεια. Τέλος, χρειάζεται να θυμόμαστε ότι το σημαντικό είναι να κάνουμε μια προσπάθεια να γίνουμε πιο δραστήριοι. Η βελτιωμένη διάθεση, έπεται και έρχεται σταδιακά.

Στην απόπειρα να επιτύχουμε μια ποιοτικά αναβαθμισμένη ζωή οφείλουμε να έχουμε πάντοτε υπ` όψιν πως, μπορεί να επιθυμούμε με ένταση να αλλάξουμε, όμως η αλλαγή που επιδιώκουμε γίνεται προοδευτικά, μέρα με την ημέρα, όχι άμεσα και βεβιασμένα. Στην περίπτωση που για οποιοδήποτε λόγο δεν ξεκινήσουμε εντασσόμενοι σε ένα τακτικό πρόγραμμα σωματικής άσκησης, μπορούμε να βάλουμε την κίνηση στην καθημερινότητά μας πιο αποφασιστικά. Ας περπατάμε για καθετί που μπορεί να γίνει πεζή και σε οποιαδήποτε περίπτωση. Ας χρησιμοποιούμε τις σκάλες όποτε είναι δυνατό να αποφύγουμε τον ανελκυστήρα και ας επιλέγουμε εναλλακτικές μεγαλύτερες διαδρομές για τον προορισμό μας, αρκεί αυτές να είναι ασφαλείς. Ας αφήνουμε το αυτοκίνητο μας λίγο πιο μακριά προκειμένου να χρειαστεί να βαδίσουμε αρκετά, χωρίς να εξαντληθούμε, και πάντως να το χρησιμοποιούμε για πραγματικά μακρινές αποστάσεις. Ίσως να ακολουθήσει η προθυμία μας να κινούμαστε όλο και περισσότερο, να χορέψουμε, ακόμη και να αθληθούμε πιστεύοντας πλέον ότι διασκεδάζουμε αληθινά. Καταλήγοντας έτσι στο συμπέρασμα, ότι η φυσική δραστηριότητα κάνει καλό, διαπιστωμένα.